Allergie of voedselintolerantie

Deze pagina gaat over de voedselovergevoeligheid en de verschillen tussen een (voedsel)allergie en een (voedsel)intolerantie. Het een (een allergie) is niet gelijk aan het ander (een voedselintolerantie) alhoewel dat wel vaak gedacht wordt. Vandaar dat wij deze informatie geven zodat het aan u duidelijk wordt of er wellicht sprake is van een aller dan wel van een voedselintolerantie

U leest hieronder o.a.:

  • Wat is een voedselovergevoeligheid.
  • Wat is (voedsel)allergie, hoe herken ik het, wat zijn er voor (voedsel)allergieën  en wat kan ik er aan doen.
  • Wat is een (voedsel)intolerantiehoe herken ik het, wat zijn er voor (voedsel)allergieën  en wat kan ik er aan doen.
  • Testen op het gebied van allergie en intolerantie.

Voedselovergevoeligheid

Voedselovergevoeligheid is een term om aan te duiden dat het gaat om een voedselovergevoeligheid op voedsel en welke onder te verdelen valt in twee soorten: de voedselallergie en de voedsel intolerantie (dit is de niet allergische voedselovergevoeligheid). 

Het verschil tussen deze beide vormen is dat bij een allergie er sprake dat het afweersysteem in de war raakt en reageert op een of meerdere eiwitten.  Bij een intolerantie gaat het lichaam ongewoon reageren op een bepaalde stof, zónder dat hierbij het immuunsysteem is betrokken. De reactie op een allergie volgt meestal kort (kan vanaf 10 minuten tot een uur) na het contact met de stof waarvoor je allergisch bent. Bij een voedselintolerantie volgt de reactie meestal langere tijd na het eten van het voedsel; klachten treden op na 2 tot 3 dagen.

Voedselallergie

Bij een voedselallergie is het afweersysteem ‘in de war’ en reageert het op één of meerdere eiwitten in het voedingsmiddel. De eiwitten die een reactie veroorzaken worden ook wel allergenen genoemd. Het afweersysteem denkt dat het voedingsmiddel een schadelijke stof is en maakt antistoffen. De eerstvolgende keer dat het lichaam met deze eiwitten in contact komt, ontstaat door de antistoffen een acute allergische reactie.

Allergie (algemeen).

Een allergische reactie is een reactie van het menselijk afweersysteem (het immuunsysteem) op stoffen van buitenaf waar het lichaam normaal gesproken niet heftig op behoort te reageren. De stoffen die bij mensen zo’n heftige reactie kunnen veroorzaken, noemen we allergenen. Bekende allergenen zijn bijvoorbeeld gras- en boompollen, huisstofmijten, huisdieren, voedsel en insectengif.

Allergenen

Wat zij  allergenen?

allergenen in voeding

Zoals hiervoor aangegeven gaat het bij een allergische reactie om allergenen.
Allergenen zijn in principe onschadelijke stoffen die van buiten het lichaam afkomstig zijn. De meeste allergenen bestaan uit eiwitten die gewoon in de natuur voorkomen. Over het algemeen genomen hebben wij als mensen hier geen dan wel weinig last van. er is echter een aantal mensen die er wel last van hebben omdat nadat deze stoffen het lichaam zijn binnengekomen (via de neus, de mond en/of de huid) kunnen ze, bij deze mensen die daarvoor gevoelig zijn, allergische klachten veroorzaken. Afhankelijk van de manier waarop men ermee in aanraking komt, kunnen allergenen onderverdeeld worden in zes categorieën:

1. Inhalatie allergenen (pollen, huismijt en dergelijke);
2. Voedingsmiddelen (bijvoorbeeld; koemelk, pinda's, ei);
3. Insectengif (bijen, wespen e.d.)
4. Geneesmiddelen (antibiotica);
5. Contact allergenen;
6. Beroepsallergenen

1. Inhalatie allergenen.
Bij de inhalatie-allergenen gaat het om stoffen die van buiten afkomstig zijn en die wij door middel van neus/ mond inhaleren. Daardoor komt het lichaam in aanraking met de allergenen en veroorzaakt dit een reactie. Kijk bijvoorbeeld naar een van de meest bekende in deze categorie; hooikoorts. Het gaat er hierbij om dat er pollen van grassen en bomen ingeademd wordt en dat er een reactie optreedt. Niezen, rode ogen, loopneus maar ook een knijpend gevoel op de keel, ademhalingsproblemen en dergelijke. We kennen ondertussen allemaal wel het ‘pollen alarm’ zodat mensen weten dat er een verhoogd risico is om met pollen in aanraking te komen.

allergie

2. Voeding allergie
Bij een voedsel allergie gaat het om eiwitten. Vrijwel alle voedingsmiddelen van plantaardige en dierlijke oorsprong bevatten eiwitten. Voedselallergie is een abnormaal sterke reactie van het afweersysteem op eiwitten in ons voedsel. De eiwitten die een reactie veroorzaken, noemen we (zie boven) allergenen. Deze eiwitten (allergenen) worden door het lichaam als indringers gezien, die onschadelijk moeten worden gemaakt. Het lichaam reageert daarom met het vormen van antistoffen. Elke keer als het allergeen wordt herkend, komen de antistoffen direct in werking. Dit heet ‘sensibilisatie’. Deze antistoffen noemen we IgE. Elk allergeen heeft zijn eigen antistof (specifiek IgE). Als reactie komen allerlei stoffen in het lichaam vrij, onder andere histamine. Dit noemen we de allergische reactie. De klachten zijn afhankelijk van waar in het lichaam deze reactie plaatsvindt.
Bij een voedingsallergie gaat het om de voeding die iemand neemt waar het lichaam (mn het immuunsysteem) op gaat reageren.
De meest voorkomende voedsel allergieën zijn; melk, ei, pindanoten, vis, schaaldieren.Hieronder geven wij een lijstje weer met de klachten die voorkomen bij een voedsel allergie.
Bovendien is vanuit het wettelijk kader de verplichting tot melding van de allergenen.
 

voedselintolerantie

Klachten

 en Gevolgen                       


1

Huidklachten
roodheid, jeuk, galbulten, herhaalde aanvallen van jeukende bulten, eczeem


2

Oogklachten

jeuk, roodheid van oogslijmvliezen, tranen, vochtophoping onder de ogen


3

Angioedeem
plaatselijke vochtophopingen, vooral in het gezicht; glottis oedeem, zwelling kan levensbedreigend zijn


4

Bovenste luchtwegen
verstopte neus, jeuk, loopneus, niezen, vochtophoping rond strottenhoofd, heesheid, droge keel

5

Onderste luchtwegen
hoesten, benauwdheid, kortademigheid, piepende ademhaling, samengetrokken tussenribspieren


6

Oraal allergiesyndroom
blaasjes/zwelling van de lippen, tong, keel of verhemelte, jeuk in mond


7

Maagdarmklachten
misselijkheid, buikpijn, brandend maagzuur, overgeven, diarree of juist obstipatie


8

Hart- en vaatklachten/anafylaxie
snelle pols (soms trage pols bij anafylaxie), lage bloeddruk, duizeligheid, flauwte, bleekheid, zweten, bewusteloosheid (shock)


9

Overige klachten
samentrekken baarmoeder, gevoel van naderend onheil, gedragsveranderingen, ontsteking van oog en middenoor



Zoals te zien in het bovenstaande schema*(met dank aan voedselallergie.nl) lopen de klachten nogal uiteen. Het opvallende is dat het hierbij niet alleen gaat om uitwendige klachten zoals huidklachten en dergelijke, maar ook om inwendige klachten zoals deklasten van de luchtwegen. Het gaat er dus niet om dat het opvallende is dat er klachten zijn, maar dat deze zowel buiten- alsook binnen het lichaam kunnen plaatsvinden. 

Een en ander heeft enorme consequenties voor degene die allergisch zij  voor bijv. melk, Veelal is het dan dat er niet alleen gereageerd wordt op meld, maar ook op producten die met melk gemaakt zijn. Als voorbeeld kan dienen het feit dat iemand allergisch is voor koemelk. Bij consumptie hiervan zal er een reactie optreden (koemelkallergie). Mensen met een koemelkallergie mogen over het algemeen geen producten tot zich nemen waar koemelk in verwerk is.

3. Insectengif (bijvoorbeeld wespen- en bijensteken).
Over het algemeen kunnen wij als mensen een wespen- of bijensteek verdragen. natuurljk geeft het ongemak en kun je het voelen als je gestoken bent. Maar meestal is de reactie mild en kunnen we hier prima mee omgaan. heeft iemand echter een allergie voor wespen-of bijensteen, dan wordt het een ander verhaal.

allergie of intolerantie

Bij een allergische reactie op bijvoorbeeld een bijensteek of wespensteek kunt je, zoals gezegd, in een normale situatie, last krijgen van zwelling, pijn en roodheid rond de plek van de steek. Dit heet een (forse) plaatselijke reactie. Bij 70% van de mensen die allergisch zijn voor insectengif treden de klachten binnen een kwartier op, bij slechts 2% komen de klachten pas na een uur. Wanneer je (ernstig) allergisch bent voor insectengif kunnen daar meerdere klachten bijkomen. Wanneer je (licht) allergisch bent voor insectengif kun je na verloop van een aantal uren een forse lokale reactie ontwikkelen. Het gaat om een lokale ontstekingsreactie rond de plaats waar je bent gestoken. Kenmerkend voor het beloop van een dergelijke reactie is het volgende: je wordt de ochtend na de steek wakker met een forse zwelling die warm is en jeukt rond de plaats waar je gisteren bent gestoken. De zwelling kan variëren in grootte van een kleine bult tot een zwelling van bijvoorbeeld je hele arm. Is de zwelling groter dan 10 centimeter in doorsnede dan spreken artsen over een ‘large local’.

In principe zijn deze reacties, hoe vervelend en pijnlijk ook, onschuldig. Ze zeggen ook niets over het ontwikkelen van een systemische reactie bij een volgende steek. Wanneer je in je keel wordt gestoken moet je uit voorzorg wel naar je huisarts, huisartsenpost of spoedeisende hulp afdeling in het ziekenhuis gaan. Een zwelling in je keel kan gevaarlijk zijn, je kunt hierdoor stikken.
Mensen die allergisch hiervoor zijn kunnen ook een analfylaxie krijgen.
Anafylaxie is een plotselinge zeer ernstige allergische reactie. Deze reactie kan binnen enkele minuten na de steek optreden en in de meest ernstige situatie leiden tot een anafylactische shock. Een anafylactische shock kan levensbedreigend zijn.

4. Geneesmiddelen allergie (bijvoorbeeld antibiotica)
Wanneer we bijvoorbeeld naar het ziekenhuis moeten voor een opname of iets dergelijks, zal er altijd gevraagd worden of je wel/ niet tegen antibiotica kan of dat je er allergisch voor bent.

Er bestaan 4 vormen van allergie:

  • Type I allergie: hierbij maakt het lichaam zogenaamde allergische antistoffen aan die zorgen voor een heftige reactie op het geneesmiddel. De reactie treedt vaak op binnen een paar minuten en bijna nooit later dan een uur na inname. Typische klachten voor deze reactie zijn galbulten/netelroos, zwellingen, prikkelingen in de mond en keelholte, verstopte neus, loopneus, rode geprikkelde ogen, buikkrampen, misselijkheid, braken en diarree. Anafylaxie is de meest ernstige vorm van allergische reactie; hiervan is sprake als de patiënt dreigt buiten kennis te raken als uiting van daling van de bloeddruk of dreigt te stikken als uiting van zwelling van de keel of slap wordt en heftig braakt.
  • Een type II reactie: hierbij maakt het lichaam ook antistoffen aan tegen een medicijn maar van een ander soort dan bij een type I. Medicijnen kunnen zich hechten aan het oppervlak van bijvoorbeeld bloedcellen of aan huidcellen. Het lichaam herkent deze bloedcellen en huidcellen dan als lichaamsvreemd en start een afweerreactie. Als gevolg hiervan kunnen bijvoorbeeld bloedplaatjes worden afgebroken met als gevolg een gestoorde bloedstolling of kan de opperhuid loslaten met als gevolg blaarvorming.
  • Een type III reactie: hierbij hechten de antistoffen zich aan medicatie in de bloedbaan en vormen hier zogenaamde complexen mee. Deze complexen kunnen neerslaan in kleine bloedvaten in de nieren, longen en huid en op die manier koorts, gewrichtspijn, nierproblemen, ontstekingsplekken in de huid en bloeduitstortingen veroorzaken.
  • Een type IV reactie: deze wordt ook wel vertraagd type allergie genoemd. Hierbij richten bepaalde cellen van het afweersysteem zich specifiek tegen het medicijn en veroorzaken ontsteking. Deze reactie komt langzamer op gang dan type I, II en III, meestal pas na een paar dagen en veroorzaakt een groot aantal verschillende huidreacties. De huidreacties kunnen relatief onschuldig zijn, zoals eczeem, maar ook veel ernstiger vormen aannemen, zoals blaarziekten.

Is een reactie op een geneesmiddel gevaarlijk?

De meeste reacties zijn vrij onschuldig. Er zijn echter reacties op geneesmiddelen die heel gevaarlijk en soms levensbedreigend zijn. Een ernstige reactie hoeft niet per se te wijzen op een allergie. Iemand die bepaalde pijnstillers slikt (NSAID’s), kan hiervan heel milde klachten krijgen als blauwe plekken omdat dit type pijnstiller niet alleen heel effectief is tegen pijn maar ook een effect heeft op de bloedstolling. De bloeding kan echter ook optreden in de maag en dat kan wel gevaarlijk zijn.

Bekende gevaarlijke allergische reacties zijn de acute ernstige allergische reacties (anafylaxis) op bijvoorbeeld antibiotica. Hierbij kunnen klachten optreden als galbulten, misselijkheid, braken, ademhalingsproblemen en verlaagde bloeddruk.

5. Contactallergenen (bijvoorbeeld nikkel in horlogebandjes).
Een contact allergie, de naam zegt het al, komt voor als het lichaam contact maakt met een stof die een reactie teweeg brengt. Zo kan bijvoorbeeld de nikkelen knop in een broek voor een allergische reactie zorgen of dat leuke kettinkje of oorbellen. Contactallergie begint vrijwel altijd op de plaats waar de huid in contact is geweest met het allergeen. Bij cosmetica is dat vaak in het gezicht, de hals en de handen. Bij nikkel allergie bijvoorbeeld op de plaats van de sieraden of de gesp van de riem. De allergische reactie begint meestal binnen 48 uur na het contact met het allergeen.

Als je vermoedt dat je bijvoorbeeld last hebt van een nikkelallergie of andere contactallergie, dan kunnen de volgende klachten voorkomen:

  • Rood worden van de huid die in contact is geweest met het allergeen
  • Zwellingen
  • Heftige jeuk
  • Ontstaan van bultjes die kunnen over gaan in vochtblaartjes
  • Vorming van kloven, verdikkingen van de huid en schilfering van de huid.

6. Beroepsallergenen (bijvoorbeeld tarwemeel bij bakkers).

Soms kiezen mensen een beroep en komen er dan achter dat zij voor bepaalde stoffen die veel worden gebruikt bij de uitoefening van dat beroep, allergisch zijn. Neem bijvoorbeeld het meisje of de jongen en het kappersvak. Je hebt een beroepskeuze gemaakt en dan kom je er achter dat je niet tegen bepaalde stoffen kan.  Bij een beroepsallergie heeft de werknemer tijdens het werk klachten van bijvoorbeeld rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies), conjunctivitis (bindvliesontsteking van het oog), urticaria (netelroos), eczeem en/of astma. Deze klachten verdwijnen vaak geheel of gedeeltelijk in het weekend. Een beroepsallergie ontstaat door langdurige blootstelling (expositie) aan een allergeen.

Door bijvoorbeeld in aanraking komen meststoffen die gebruikt worden in een kapsalon treedt er een allergische reactie op die vaak weer weggaat in het weekend dat er niet gewerkt wordt.

Voedselintolerantie

Bij een voedselintolerantie speelt het afweersysteem geen rol. Het is een reactie van het lichaam op bepaalde bestanddelen van voedingsmiddelen. Deze bestanddelen worden niet verteerd of opgenomen door het lichaam. De stoffen die bij een intolerantie de klachten veroorzaken, heten ‘triggers’. Bekend voorbeeld is een lactose-intolerantie. Hierbij kunnen de darmen de suiker die voorkomt in melkproducten niet goed verteren.

Klachten bij Voedsel Intolerantie

Klachten die veel voorkomen bij een voedselintolerantie zijn o.m. een opgeblazen gevoel, buikpijn of buikkrampen, hoofdpijnen, obstipatie, brandend maagzuur, misselijkheid, problemen met je huid, snel in gewicht aankomen. Maar ook gewrichtspijnen, migraine, eczeem of een jeukende huid. Of je een voedselintolerantie hebt en om welk voedsel het gaat kun je het beste laten testen. Door het nemen van een test kom je er snel achter of jouw klachten te maken hebben met een voedselintolerantie. 

Wat een voedselintolerantie is, wat de oorzaak is, daar hebben wij uitgebreid bij stilgestaan in het blogbericht

Een voedselintolerantie wordt dan ook veroorzaakt door:
- een tekort aan een bepaald enzyme in het lichaam zoals bij lactose- intoleranties
- tekort aan een transporteiwit in de darmen zoals bij fructose-intolerantie
- door stoffen die van nature in de voeding aanwezig zijn zoals histamine
- door additieven die toegevoegd worden aan voedingsmiddelen zoals kleurstoffen

Lactose intolerantie.

Lactose is een suiker dat in melk en in melkproducten voorkomt en wordt daarom ook wel melksuiker genoemd. Om lactose te kunnen verteren hebben we het enzym lactase nodig. Lactase wordt in de dunne darmwand aangemaakt. Als er geen of niet voldoende lactase wordt aangemaakt, kan lactose in onze voeding niet goed verteerd worden. Lactose komt dan onverteerd in de dikke darm terecht. De bacteriën in de dikke darm, de darmflora, gaan lactose ‘vergisten’. Hierdoor kunnen klachten ontstaan. We spreken dan van lactose-intolerantie.

Het tekort aan lactase is dus de oorzaak van de klachten. Dit wordt ook wel lactase-deficiëntie of lactase-tekort genoemd. Door het tekort aan lactase kan lactose niet opgenomen worden door ons lichaam. Dit wordt lactose malabsorptie genoemd. Niet iedereen heeft last van klachten door de verminderde opname van lactose. Als iemand wel last heeft van klachten spreken we van lactose-intolerantie: het niet goed verdragen van lactose.

Er zijn verschillende vormen van lactose-intolerantie, afhankelijk van de oorzaak. Lactose-intolerantie kan al bij de geboorte aanwezig zijn maar de intolerantie kan ook ontstaan op kinderleeftijd of bij volwassenen.

Fructose intolerantie

Fructose is een koolhydraat (vruchtensuiker) dat onder andere voorkomt in fruit, groenten en honing. Fructose wordt normaal gesproken in de dunne darm met behulp van een transporteiwit (GLUT-5) in het bloed opgenomen. Wanneer je een fructose intolerantie hebt werkt het fructose transport eiwit niet goed. De fructose wordt niet opgenomen in de dunne darm en komt in de dikke darm terecht. Fructose intolerantie wordt ook wel fructose malabsorptie genoemd. De bacteriën in de dikke darm gaan de fructose verteren, dit proces wordt ‘fermenteren’ genoemd. Tijdens dit proces komen veel extra gassen en darmprikkelende stoffen vrij. Dit kan klachten veroorzaken.

Fructose intolerantie komt redelijk veel voor in Westerse landen, dus ook in Nederland. Naar schatting heeft 36% van de Europeanen te maken met Fructose intolerantie. Ruim de helft van deze 36% ervaart ook klachten. Veel mensen hebben naast fructose intolerantie ook een prikkelbare darm. Mogelijk krijgen veel mensen de diagnose prikkelbare darm gesteld, terwijl er meer aan de hand kan zijn.

Fructose intolerantie kan in alle leeftijden voorkomen. Veel kinderen hebben te maken met fructose intolerantie, omdat de darmen van kinderen erg gevoelig zijn. Daarnaast kunnen zij minder goed tegen suikers dan volwassenen. In veel gevallen groeien kleine kinderen over de intolerantie heen naarmate zij ouder worden.

Histamine

Histamine is een stof die in het lichaam en in bepaalde voedingsmiddelen zit. In het lichaam speelt histamine een rol binnen het immuunsysteem. Er is een kleine hoeveelheid opgeslagen in de mestcellen; dat zijn cellen waarin het lichaam stoffen bewaart die indringers onschadelijk kunnen maken. Deze zijn nodig voor diverse lichaamsprocessen zoals:

- De ademhaling
- De bloedsomloop
- De spijsvertering
- Het hartritme

Daarnaast beschermt histamine je tegen stoffen die het lichaam als ‘gevaarlijk’ beschouwt. Denk bijvoorbeeld aan het gif van een wespensteek. Je lichaam brengt dan meer histamine naar de plek waarde gevaarlijke stof zit en maakt antistoffen aan.

Hoewel histamine dus een lichaamseigen stof is, kun je maar een beperkte hoeveelheid aan. Hoeveel histamine je lichaam aan kan, is voor iedereen verschillend. Het lichaam kan namelijk niet goed omgaan met grote hoeveelheden histamine. Wanneer er teveel histamine in je lichaam vrijkomt, uit zich dat in allergische reacties. Je kunt dan last hebben van:

- Irritatie van huid, neus, keel en longen
- Jeuk Roodheid en zwelling
- Huiduitslag
-Hoesten
-Slijm in de keel
-Slaapproblemen

Additieven zoals kleurstoffen

Kleurstoffen zijn additieven die aan de voeding worden toegevoegd om de oorspronkelijke kleur van het voedingsmiddel te herstellen, om de kleur van het voedingsmiddel te versterken of om een voedingsmiddel een aantrekkelijkere kleur te bezorgen. Er bestaan natuurlijke kleurstoffen en synthetische kleurstoffen. Natuurlijke kleurstoffen zijn als dusdanig in de natuur aanwezig of hebben een behandeling ondergaan. Bij de synthetische kleurstoffen onderscheiden we de azo-kleurstoffen en de niet-azo-kleurstoffen. Azo-kleurstoffen hebben een bijzondere chemische structuur waardoor het deze kleurstoffen zijn die pseudo-allergische reacties kunnen uitlokken.

Wat als er sprake is van een mogelijke intolerantie

Of er sprake is van een (voedsel)intolerantie kan bepaald worden door het nemen van een voedselintolerantietest.  Niet alleen door het nemen van een test kun je er achter komen of je ergens intolerant voor bent; je kunt ook zelf aan de slag gaan door systematisch je menu aan te passen. je laat voeding uit je menu weg en voegt dit later weer toe. Zo kun je er door middel van trail en error achterkomen waar je eventueel intolerant voor bent.  Neem je een test dan liggen de zaken eenvoudiger want dan zie je alle mogelijke stoffen waarvoor een intolerantie is. Heb je de test eenmaal genomen dan kun je verder gaan om de juiste voedingsmiddelen te elimineren uit je dagelijks menu; dat doe je volgens de eliminatiemethode.

Op die manier kun je de problemen te lijf gaan en op een prettige manier doorgaan met je leven zonder enige intolerantie. Als je weet waar je intolerant voor bent weet je welke voeding je wel of niet kunt nemen. Ga je dus uit eten en weet je waarvoor je intolerant bent dat kun je daar rekening mee houden en laten weten welke voeding of voedingstoffen je niet kunt nemen.

Problemen met voedselovergevoeligheid?

Onze testen laten zien of jouw problemen gerelateerd zijn aan voedselovergevoeligheid zoals een allergie of intolerantie.